Tulisan ini merungkai persoalan bagaimanakah kecekapan perkhidmatan awam boleh menjamin amalan anti-rasuah, dan sama ada kecekapan di sektor ini boleh disinonimkan dengan tahap amalan rasuah yang rendah.

Rasuah adalah "pengkhianatan kepercayaan yang membawa pengaruh buruk kepada pemerintah, pembangunan, kesejahteraan masyarakat, institusi swasta atau masyarakat umum" (Syed Hussein al atas 1995).

Rasuah juga adalah "perilaku yang melanggar undang-undang, regulasi dan peraturan yang lazimnya dilakukan secara rahsia. Rasuah juga adalah penyalahgunaan kuasa dan mandat awam untuk memperolehi keuntungan kewangan dan material." (Bernveniste 1997).

Selain itu, rasuah adalah "tingkah laku yang menyimpang dari tugas-tugas rasmi sebuah jabatan negara kerana keuntungan status atau wang yang menyangkut peribadi, atau (perbuatan) melanggar aturan-aturan pelaksanaan beberapa tingkah laku peribadi." (Klitgaard 2001).

Perkara 132 Perlembagaan Persekutuan pula mendefinisikan perkhidmatan awam sebagai Angkatan Tentera, perkhidmatan kehakiman dan undang-undang, perkhidmatan awam am Persekutuan, pasukan polis, perkhidmatan awam bersama, perkhidmatan awam negeri, dan perkhidmatan pelajaran.

Berdasarkan definisi rasuah dan takrif perkhidmatan awam di atas, benarkah rasuah berleluasa dalam sektor awam di Malaysia kerana ketiadaan hukuman mati terhadap perasuah seperti yang dikenakan terhadap pengedar dadah?

Persoalan ini diketengahkan kerana rasuah di Malaysia hanya tertakluk kepada Akta Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia (SPRM) 2009; Ordinan 22 Darurat 1970; Akta Kastam 1967 (Disemak 1980); Kanun Keseksaan (Akta 574); Akta kesalahan pilihan raya 2009; dan Akta pengubahan wang haram 2001.

Undang-undang di atas menggambarkan rasuah di Malaysia disifatkan sebagai jenayah yang tidak mempunyai kesan terhadap kesejahteraan, keselamatan dan kelangsungan nasional Malaysia.

Lantaran itulah pemerintah Malaysia tidak mengklasifikasikan rasuah sebagai ancaman keselamatan, dan rasuah di sektor awam pula ditangani menerusi peningkatan mutu, produktiviti, dan kecekapan kakitangan awam.

Contohnya, Tun Ahmad Sarji Abdul Hamid (1991) menyatakan, kerajaan Malaysia telah melaksanakan pelbagai usaha memupuk serta menerapkan budaya kerja cemerlang dengan menekankan kepada nilai-nilai murni, disiplin, kualiti, produktiviti, akauntabiliti, dan amalan bersih daripada rasuah.

Pada 19 Mac 1983, Tun Dr. Mahathir Mohamad melancarkan kempen Penerapan Nilai-Nilai Islam dan Kepimpinan Melalui Teladan, berlandaskan konsep Bersih Cekap, Amanah (BCA), yang antara matlamatnya adalah melahirkan warga pentadbiran awam "yang mempunyai moral yang tinggi, bertatatertib, berdisiplin, tidak menyeleweng, dan tidak rasuah."

Pada 23 April 2004, Tun Abdullah Ahmad Badawi, melancarkan Pelan Integriti Negara (PIN) yang sasaran utamanya adalah "mengurangkan gejala rasuah, salahguna kuasa dan penyelewengan secara berkesan."

Pada awal 2009, Parlimen Malaysia pula meluluskan kewujudan instrumen perundangan serta institusi anti-rasuah yang baru menerusi kewujudan SPRM, dengan harapan kedua-duanya akan memperhebatkan pembanterasan rasuah di sektor awam dan sektor swasta.

Pada 28 April 2009, Datuk Seri Najib Tun Razak, mengisytiharkan pelaksanaan Indeks Prestasi Utama (KPI) bagi meningkatkan keberkesanan pentadbiran awam. Pada 27 Julai 2009, Najib pula mengumumkan Bidang Keberhasilan Utama Nasional atau National Key Results Area (NKRA) yang antara sasarannya adalah membasmi rasuah.

Kesemua program dan tindakan di atas memanifestasikan komitmen pemerintah Malaysia untuk meningkatkan mutu serta kecekapan pentadbiran awam sebagai antara strategi membanteras rasuah.

Namun bagaimanakah inisiatif tersebut menepati jangkaan bahawa pentadbiran awam Malaysia yang cekap adalah bebas daripada rasuah? Persoalan ini diketengahkan kerana usaha mengukur prestasi dan kecekapan sektor awam "tidak mempunyai satu indikator prestasi yang khusus seperti di sektor swasta." (Mukherjee 2000).

Ini disebabkan "penilaian prestasi dan kecekapan sektor awam hanya menitikberatkan matlamat teknikal dan pengurusan organisasi terutama sekali untuk memberikan motivasi kepada warga pentadbiran awam di samping memastikan soal-soal kenaikan gaji dan pangkat." (Klingner & Nalbandian 2003).

Ini bermakna sistem penilaian prestasi tidak boleh dijadikan pengukur kepada kecekapan perkhidmatan awam, apatah lagi untuk mengukur kadar amalan rasuah di kalangan penjawat awam.

Huraian di atas diperkukuhkan oleh kajian oleh Antonio, Schuknecht & Tanzi (2003) yang mendapati bahawa kecekapan sektor awam adalah tidak sinonim dengan tahap kerendahan amalan rasuah di sektor tersebut.

Contohnya, "negara yang mempunyai tahap kecekapan yang tinggi di dunia adalah Jepun, Luxembourg, Australia, Amerika Syarikat (AS) dan Switzerland" . Tetapi, Indeks Persepsi Rasuah (IPR) yang diterbitkan oleh TI pada 2006, menunjukkan Switzerland menduduki tangga ke-7, Australia di tangga ke-9, Luxembourg di tangga ke 11, Jepun di tangga ke-17, dan AS di tangga ke-20.

IPR 2007 meletakkan Switzerland di tangga ke-5, Australia di tempat ke-11, Luxembourg di tahap ke-12, Jepun di peringkat ke-17, dan AS di tangga ke-20. IPR 2008 pula memposisikan Switzerland di tangga ke-5, Australia di tangga ke-9, Luxembourg di tangga ke 11, Jepun dan AS di tangga ke-17.

IPR di atas menunjukkan pentadbiran awam yang cekap tidak sinonim dengan tahap rasuah yang rendah; atau tahap kecekapan perkhidmatan awam tidak memberikan korelasi positif kepada kadar rasuah dalam organisasi berkenaan.

Ini sebabnya "rasuah hanya akan terhapus jika pihak berkuasa yang bertanggungjawab membanteras rasuah tidak boleh dirasuah oleh sesiapa. Situasi seperti ini wujud jika badan berkuasa berkenaan mempunyai komitmen kepada ideologi perjuangan negara dan komitmen kepada profesionalisme kerjaya" (Benveniste 1997).

Rasuah juga boleh dihapuskan jika "warga perkhidmatan awam mengamalkan sistem etika dan tanggungjawab moral yang murni serta menginsafi bahawa mereka berkhidmat untuk negara dan kesejahteraan rakyat.

Namun "jika penjawat awam hanya mementingkan keselesaan peribadi, mereka akan berleluasa tanpa mengambil kira hak-hak rakyat serta integriti perlembagaan negaranya" (Dobel 1999).

Jika penjawat awam mengenepikan huraian di atas, kajian oleh Boniolo & Elbert (2005) menegaskan bahawa "rakyat Argentina mendefinisikan rasuah sebagai kerenah dan perilaku individu besar dan kecil dalam perkhidmatan awam."

Rakyat Argentina memberikan definisi sedemikian rupa kerana "rasuah memusnahkan demokrasi di Amerika Latin [menjejaskan] prestasi institusi ekonomi di negara-negara terbabit [dan] menyebabkan rakyat jelata di negara-negara terbabit hilang keyakinan kepada institusi kerajaan mereka" (ibid).

Kesimpulannya, kecekapan pentadbiran awam tidak mewujudkan tahap rasuah yang rendah di sektor awam, sementara rasuah di sektor awam hanya boleh dibanteras jika kakitangan awam "menginsafi bahawa mereka berkhidmat untuk negara dan kesejahteraan rakyat,"

Akhir sekali, adalah dirumuskan rasuah yang bermaharajalela di sektor awam di sesebuah negara "menyebabkan rakyat jelata di negara terbabit hilang keyakinan kepada institusi kerajaan mereka."

Lantas bagaimanakah penjawat awam Malaysia bertindak balas kepada rumusan di atas, dan perlukah pemerintah Malaysia mengklasifikasikan rasuah sebagai ancaman kepada kesejahteraan, keselamatan dan kesejahteraan nasional?

* Datuk Ruhanie Ahmad ialah bekas Ahli Parlimen Parit Sulong, Johor, dan kini pelajar peringkat PhD. di Universiti Kebangsaan Malaysia.

Sumber : Utusan