SURUHANJAYA Integriti Agensi Penguatkuasaan (EAIC) adalah sebuah Badan Berkanun Persekutuan yang ditubuhkan melalui Akta Parlimen, di bawah Seksyen 3 Akta Suruhanjaya Integriti Agensi Penguatkuasaan 2009 [Akta 700] yang diwartakan pada 3 September 2009.

Suruhanjaya yang ditubuhkan pada 1 April 2011 ini telah ditugaskan untuk menyelia sebanyak 21 agensi penguatkuasaan di negara ini.

Namun begitu, terdapat cakap-cakap yang mempertikaikan kredibiliti suruhanjaya ini memandangkan terdapat beberapa agensi lain berkait rapat dengan public interest seperti Dewan Bandaraya Kuala Lumpur (DBKL), Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia (SPRM) dan Suruhanjaya Pengangkutan Awam Darat (SPAD) tidak disenaraikan di bawah seliaan EAIC.

Bagi mengupas persepsi ini, Pengerusi EAIC, Datuk Yaacob Md Sam yang juga Hakim Mahkamah Rayuan ada penjelasan lanjut kepada wartawan Sinar Harian, Asyraf Muhammad dan juru foto, Afiq Razali pada sesi wawancara eksklusif baru-baru ini.

EAIC komited tangani aduan awam berhubung integriti agensi penguatkuasaan?

Suruhanjaya Integriti Agensi Penguatkuasaan (EAIC) adalah sebuah Badan Berkanun Persekutuan yang ditubuhkan melalui Akta Parlimen, di bawah Seksyen 3 Akta Suruhanjaya Integriti Agensi Penguatkuasaan 2009 [Akta 700] yang diwartakan pada 3 September 2009.

Suruhanjaya yang ditubuhkan pada 1 April 2011 ini telah ditugaskan untuk menyelia sebanyak 21 agensi penguatkuasaan di negara ini.

Namun begitu, terdapat cakap-cakap yang mempertikaikan kredibiliti suruhanjaya ini memandangkan terdapat beberapa agensi lain berkait rapat dengan public interest seperti Dewan Bandaraya Kuala Lumpur (DBKL), Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia (SPRM) dan Suruhanjaya Pengangkutan Awam Darat (SPAD) tidak disenaraikan di bawah seliaan EAIC.

Bagi mengupas persepsi ini, Pengerusi EAIC, Datuk Yaacob Md Sam yang juga Hakim Mahkamah Rayuan ada penjelasan lanjut kepada wartawan Sinar Harian, Asyraf Muhammad dan juru foto, Afiq Razali pada sesi wawancara eksklusif baru-baru ini.

EAIC menyelia 21 agensi penguat kuasa di bawah pemakaian Akta 700. Mengapa agensi-agensi seperti DBKL, SPRM dan SPAD ini tidak disenaraikan di bawah EAIC?

Akta 700 telah diluluskan oleh Parlimen pada tahun 2009, iaitu hampir dua tahun sebelum EAIC memulakan operasinya setelah Akta 700 tersebut ditetapkan tarikh kuat kuasa mulai 1 April 2011. Semasa Akta 700 tersebut diluluskan oleh Parlimen pada 2009, telah terdapat sama di bawah Akta 700 tersebut senarai 21 agensi penguatkuasaan yang dikawal selia di bawah Akta 700.

21 agensi penguatkuasaan tersebut ditetapkan oleh Perdana Menteri di bawah kuasa Seksyen 1(4) Akta 700 melalui Jadual Akta 700. Lembaga Pelesenan Kenderaan Perdagangan (LPKP) berada di senarai nombor 19 di dalam Jadual Akta 700 untuk dikawal selia. Bagaimanapun, perkembangan berlaku apabila LPKP tersebut telah dimansuhkan dan digantikan dengan SPAD.

EAIC sedang membuat usaha bagi SPAD juga dijadualkan bagi dikawal selia oleh Akta 700 di atas alasan terdapat elemen aktiviti penguatkuasaan undang-undang serta aduan awam ke atas SPAD yang sewajarnya diurus dan disiasat oleh EAIC seperti yang dihasratkan awalnya oleh Parlimen.

Bagi SPRM pula, Seksyen 1(5) Akta 700 secara nyata memperuntukkan bahawa Akta 700 tidak terpakai ke atas SPRM yang ditubuhkan di bawah Akta Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia 2009 (Akta 694). Oleh itu, sebarang usaha atau hasrat untuk SPRM juga tertakluk kepada Akta 700 akan memerlukan pindaan ke atas Akta 700 secara memansuhkan peruntukan Seksyen 1(5) tersebut. Ia adalah merupakan keputusan dasar yang melibatkan kerajaan dan Parlimen.

Terdapat juga saranan supaya SPRM tertakluk kepada Akta 700, ekoran daripada dua insiden kematian saksi semasa siasatan SPRM. Dalam pada itu, terdapat juga pendapat bahawa oleh sebab  telah terdapat lapan jawatankuasa di SPRM bagi memantau sebarang salah laku pegawainya, maka tiada kewajaran untuk badan itu dikawal selia oleh EAIC dalam menentukan SPRM kekal dilihat sebagai sebuah badan bebas dari dikawal selia oleh agensi di luar dari SPRM.

Bagi DBKL pula, kita sedia maklum DBKL adalah sebuah kerajaan tempatan berstatus Majlis Bandaraya.

Fungsi DBKL tidak banyak berbeza dengan sebuah majlis bandar raya yang terdapat di seluruh negara yang ditubuhkan oleh pihak berkuasa negeri masing-masing. Cuma, DBKL adalah ditubuhkan di bawah Akta Parlimen disebabkan DBKL berada di kawasan Wilayah Persekutuan yang ditadbir oleh Kerajaan Persekutuan.

Kami tiada masalah jika kerajaan membuat keputusan dasar bagi salah laku berkaitan aktiviti penguatkuasaan DBKL dikawal oleh EAIC. Sememangnya EAIC ada menerima aduan-aduan salah laku yang melibatkan pegawai penguat kuasa DBKL. Ketika ini, EAIC hanya akan secara pentadbiran memanjangkan aduan tersebut bagi diberi tindakan oleh DBKL.

Sejauh manakah peranan suruhanjaya menangani masalah integriti dalam agensi penguatkuasaan?

Suruhanjaya ini mula ditubuhkan dan beroperasi pada 1 April 2011. Penubuhan dan punca kuasa EAIC adalah diasaskan kepada Akta Suruhanjaya Integriti Agensi Penguatkuasaan 2009 (Akta 700) yang memperuntukkan pelantikan tujuh orang ahli Pesuruhjaya EAIC yang dilantik oleh Yang di-Pertuan Agong dengan fungsi dan kuasa-kuasa yang diperuntukkan oleh Akta 700 tersebut.

Sebagai sebuah suruhanjaya bebas, EAIC melaporkan semua aktivitinya kepada Parlimen pada setia sesi pertama persidangan di Dewan Rakyat.

Buat masa ini, EAIC mempunyai kekuatan seramai 78 orang tenaga kerja sepenuh masa yang terdiri daripada pegawai pengurusan dan profesional serta kakitangan sokongan. Dari jumlah tersebut, lima orang pegawai kanan EAIC adalah di bawah perkhidmatan pinjaman daripada Jabatan Peguam Negara (AGC) dan tiga orang pegawai lagi dipinjamkan daripada SPRM.

Terdapat 28 orang pegawai EAIC yang pernah menjadi pengamal undang-undang atau peguam yang sekarang berkhidmat secara sepenuh masa bersama EAIC. Mereka menjadi tunjang kekuatan EAIC dalam melaksanakan tugas-tugas penyiasatan ke atas aduan salah laku pegawai penguat kuasa atau salah laku agensi penguatkuasaan yang diterima EAIC.

Selain itu, EAIC juga telah melantik pakar perunding bebas untuk menjalankan kajian tahap keberkesanan peranan EAIC dan satu draf laporan akhir telah dibentangkan oleh perunding tersebut kepada Pesuruhjaya EAIC pada 11 November lalu.

Laporan muktamad perunding dijangka akan diserahkan kepada EAIC pada 15 Disember akan datang. Kajian tersebut meliputi pendapat keberkesanan EAIC dan penambahbaikan yang perlu dari sudut pandangan orang awam, ahli politik, pengamal media, NGO dan pegawai penguat kuasa sendiri.

Laporan kajian itu juga akan dijadikan asas kepada EAIC dalam membentuk kerangka kerja lebih berdaya maju dan lestari.

Siapa yang memantau suruhanjaya ini?

Ahli-ahli Pesuruhjaya EAIC adalah dilantik oleh Yang di-Pertuan Agong di kalangan mereka yang mempunyai kelayakan dan pengalaman dalam pelbagai bidang kepakaran. Saya adalah Hakim Mahkamah Rayuan yang masih berkhidmat.

Timbalan Pengerusi EAIC adalah bekas Ketua Setiausaha Kementerian Pengajian Tinggi yang berpengalaman luas dalam bidang pentadbiran dan pengurusan.

Tiga orang lagi ahli pesuruhjaya adalah merupakan peguam cara dan peguam bela yang berpengalaman lebih 30 tahun dalam bidang mereka. Terdapat juga ahli pesuruhjaya yang pernah berkhidmat sebagai akauntan dan juruaudit serta bekas Speaker Dun Sarawak, juga terdapat Presiden Institut Integriti Malaysia (IIM).

 Dengan demikian, barisan Pesuruhjaya EAIC sendiri mampu berperanan memantau gerak kerja EAIC. Seksyen 48 Akta 700 mengehendaki EAIC menyediakan laporan tahunan kepada Parlimen mengenai semua aktiviti termasuk senarai perkara yang dirujukkan kepada EAIC dan tindakan yang telah diambil berkaitan dengannya.

Ini adalah tanggungjawab statutori EAIC. Maka itu bolehlah dikatakan bahawa Parlimen adalah badan yang memantau aktiviti-aktiviti EAIC. Ini selari dengan hasrat Parlimen untuk melihat EAIC sebagai sebuah badan bebas yang dapat menjalankan tanggungjawab without fear or favour.

Apakah punca utama penjawat awam mengambil rasuah?

Secara pengalaman peribadi dalam mengendalikan kes-kes berkaitan rasuah, saya mempunyai pengalaman secara langsung kerana pernah menjadi Pengarah Bahagian Pendakwaan dan Perundangan Badan Pencegahan Rasuah Malaysia (kini SPRM) sekitar tahun 2000 hingga 2003.

 Nafsu dan ketamakan diri bagi adalah punca kepada berlakunya perlakuan rasuah oleh mereka yang tidak meletakkan integriti dalam nilai dirinya. Sebanyak mana gaji atau penggajian yang diberikan atau dinikmati tidak akan mencukupi selagi nilai integriti dan amanah tidak ditanam dalam diri.

Terdapat pegawai yang berpendapatan kecil mempunyai tahap integriti dan jati diri lebih kental daripada pegawai berpendapatan tinggi.

Saya berpendapat, hanya penguatkuasaan undang-undang rasuah yang ketat dan tegas akan dapat mengawal perlakuan ini daripada terus berleluasa. Ini termasuk sitaan dan perlucutan hak ke atas harta rasuah melalui tindakan mahkamah.

Terdapat pegawai awam yang berterusan mengamalkan gaya hidup mewah baik dalam bersosial pemilikan harta mahupun perjalanan persendirian dan keluarga ke luar negara yang di luar daripada kemampuan pendapatan atau penggajian mereka.

 Perlu ada audit berkala dan konsisten bagi setiap tatacara kerja terutamanya yang berkaitan dengan perolehan dan pengendalian projek untuk mengesan sebarang kelemahan yang boleh dieksploitasi.

Pegawai pengawal di peringkat kementerian dan jabatan juga perlu lebih cermat dan baik dalam meluluskan pembayaran yang dituntut bagi sesuatu perkhidmatan atau kerja yang didakwa telah disempurnakan.

Pegawai cuai perlu dikenakan surcaj terhadap jumlah wang yang diselewengkan akibat kecuaiannya.  Pegawai yang menduduki jawatan berisiko tinggi yang boleh terdedah kepada rasuah atau salah guna kuasa, kedudukannya wajar ditukar ganti secara berkala dan konsisten tanpa mengorbankan kaliber pegawai.  Terdapat pegawai yang secara rahsia keluar negara pada cuti hujung minggu atau cuti khas tanpa kelulusan ketua jabatan. Semua ini melibatkan perbelanjaan dan jika tidak adakah pegawai berkenaan ditaja oleh pihak tertentu?

Rekod pemilikan kenderaan mewah juga boleh dipantau melalui kerjasama jabatan dengan JPJ (Jabatan Pengangkutan Jalan). Sistem pemilikan hartanah juga patut dibangunkan dalam mana pejabat tanah dan pihak berkuasa tempatan boleh memberikan maklumat pemilikan pegawai ke atas hartanah kepada ketua jabatan atau pihak berkuasa dengan hanya berdasarkan kepada rujukan nombor kad pengenalan.

Saya juga ingin menambah bahawa dalam perkhidmatan awam, mana-mana pegawai mahupun kesatuan pekerja awam atau kelab kebajikan dan sukan agensi awam tidak boleh sewenang-wenangnya menerima pemberian hadiah atau mengutip derma dari orang luar mahupun syarikat. Terdapat beberapa pekeliling telah dikeluarkan sebelum ini dan pelanggaran kepada pekeliling tersebut juga merupakan kesalahan tatatertib.

Apakah kejayaan boleh dibanggakan sepanjang lima tahun operasi EAIC?

Menilai kepada prestasi EAIC yang merupakan sebuah badan bebas serta memberikan perkhidmatan, maka adalah sukar untuk suatu pengukuran yang berbentuk kuantitatif diberikan. Namun begitu, sehingga bulan Oktober 2016, semua aduan yang diterima oleh EAIC telah berjaya diselesaikan oleh Jawatankuasa Aduan EAIC. Itu adalah merupakan pencapaian 100 peratus.

Pelaksanaan pembangunan kapasiti sumber manusia yang telah berlaku di dalam EAIC secara drastik bermula pada hujung 2014 telah memberi sumbangan besar kepada daya kemampuan dan gerak kerja EAIC yang telah melihatkan pencapaian positif.

Pada bulan Mac lalu, Perdana Menteri, Datuk Seri Najib Tun Razak sendiri telah mengarahkan anggota Jemaah Menteri untuk membaca Laporan Tahunan Suruhanjaya bagi Tahun 2015 yang melaporkan dengan komprehensif aktiviti dan pencapaian EAIC.

Dalam pada itu, laporan siasatan kematian orang tahanan yang dikeluarkan oleh EAIC bagi tatapan umum juga telah disambut baik oleh pertubuhan bukan kerajaan (NGO) dan orang ramai. Saya sendiri secara peribadi menerima ucapan penghargaan oleh ahli keluarga mangsa penderaan dalam tahanan di atas laporan yang disediakan oleh EAIC tersebut.

Secara keseluruhannya, EAIC berpuas hati di atas tahap kepatuhan oleh pegawai penguat kuasa ke atas SOP yang dikeluarkan oleh agensi penguatkuasaan undang-undang.

Adakah perlu bidang kuasa EAIC diperkasa?

Satu soalan yang sangat menarik bagi saya. Bagaimanapun kita tidak perlu terkeliru dalam perkara ini supaya dapat membezakan perlakuan yang terjumlah kepada kesalahan jenayah dan perlakuan yang terjumlah kepada kesalahan tatatertib.

 Seksyen 30 Akta 700 memberi kuasa kepada EAIC bagi melakukan siasatan salah laku ke atas pegawai penguat kuasa.  Skop salah laku yang dimaksudkan itu diberikan butirannya oleh Seksyen 24 Akta 700.

Pendirian EAIC adalah konsisten bahawa pengasingan kuasa oleh badan penyiasat, badan pendakwaan dan badan menghukum hendaklah terus kekal kerana ia akan membolehkan proses imbangan kuasa berjalan dengan lancar dan menepati prinsip undang-undang. Maka, tidak timbul isu untuk EAIC diberikan kuasa menangkap dan mendakwa penjawat awam.

Atau wakil EAIC diserap sebagai ‘mata-mata gelap’ dalam agensi penguatkuasaan?

Setakat ini, EAIC tidak melihat sebarang keperluan untuk menempatkan mata-mata gelap dalam agensi penguatkuasaan. EAIC berpendapat hubungan antara kami dengan agensi penguatkuasaan lain adalah diasaskan kepada rasa hormat-menghormati ke atas pimpinan agensi untuk EAIC tidak dilihat bercampur tangan atau mencurigai ke atas aktiviti agensi dalam menguatkuasakan undang-undang berkaitan dengannya.

Memetik laporan akhbar sebelum ini, EAIC ada memaklumkan bahawa terdapat kira-kira 90 peratus aduan tidak diendahkan. Mengapa ia berlaku? Adakah campur tangan pihak tertentu?

Terdapat sedikit salah faham dalam laporan artikel tersebut sebenarnya. Apa yang saya maksudkan 90 peratus tersebut adalah merujuk kepada syor-syor bentuk hukuman yang dibuat oleh EAIC kepada Pihak Berkuasa Tatatertib yang tidak diikuti oleh PBT.

EAIC mempunyai rekod ke atas semua bentuk hukuman yang telah dilaksanakan oleh PBT yang bertindak di atas laporan dan siasatan pihak kami. Pada setiap mesyuarat suruhanjaya, laporan tindakan yang telah diambil oleh PBT akan dibentangkan bagi makluman ahli-ahli Pesuruhjaya EAIC.

Dari pembentangan tersebut, EAIC mendapati lebih kurang 90 peratus hukuman yang dijatuhkan oleh PBT ke atas pegawai awam terlibat adalah ringan berbanding dengan jenis hukuman disyorkan pihak kami.

Sebagai contoh, EAIC mengesyorkan supaya pegawai terlibat dikenakan hukuman enam bulan penahanan kenaikan gaji, namun PBT hanya mengenakan hukuman amaran sahaja ke atas pegawai terlibat.

 EAIC mengambil pertimbangan bahawa PBT telah juga menimbangkan rayuan faktor keringanan hukuman oleh pegawai, namun PBT wajar melihat hukuman yang dibuat olehnya mempunyai elemen pengajaran bukan sahaja ke atas pegawai tetapi juga sebagai teladan kepada kakitangan lain.

Kami berpendapat hukuman ringan yang tidak bersifat pengajaran tidak akan membentuk dan memantapkan budaya disiplin dan integriti yang tinggi.

EAIC telah menulis kepada Ketua Setiausaha Negara dan Ketua Polis Negara bagi menyampaikan rasa terkilan EAIC terhadap pendekatan diambil oleh PBT terlibat. EAIC ingin melihat PBT juga memainkan peranan efektif dalam membantu pembentukan budaya integriti dalam perkhidmatan awam.

Pengalaman saya yang telah menerajui EAIC selama lebih daripada dua tahun dan hands on ke atas semua aktiviti EAIC, saya tidak berjumpa lagi sebarang campur tangan oleh pihak luar termasuk mana-mana orang politik ke atas kerja kami.

Apakah penanda aras ditetapkan EAIC dalam mengendalikan aduan orang ramai?

Di dalam menjalankan siasatan ke atas aduan yang diterima oleh pihak kami, pegawai-pegawai aduan dan siasatan EAIC melaksanakan tugasan mengikut SOP yang terdapat oleh Bahagian Operasi EAIC. Terdapat dua SOP berasingan untuk menjadi panduan dan pematuhan iaitu SOP bahagian Operasi (Seksyen Aduan) dan SOP Bahagian Operasi (Seksyen Siasatan).

Kali terakhir kedua-dua SOP ini dikemas kini adalah pada Disember tahun lalu apabila EAIC melakukan penstrukturan semula Bahagia Operasi EAIC dengan menubuhkan unit khusus yang berasingan bagi mengendalikan semua aduan dan siasatan penuh berkaitan dengan aduan salah laku polis yang merupakan jumlah aduan salah laku terbesar diterima EAIC.

Seksyen aduan sekarang ini diketuai oleh Timbalan Pengarah Operasi iaitu seorang pegawai kanan daripada Jabatan Peguam Negara. Manakala seksyen siasatan diketuai oleh seorang pegawai kanan daripada SPRM.

Kedua pegawai ini dipinjamkan oleh agensi masing-masing kepada pihak kami bagi membantu pegawai-pegawai penyiasat EAIC mencapai sasaran berkualiti dan mempunyai nilai kebolehterimaan (admissibility) keterangan yang dikumpulkan.

Menerusi perbincangan secara bersama dengan pegawai-pegawai kanan Bahagian Operasi pada awal tahun lalu, kita telah mencapai persetujuan bagi menetapkan penunjuk aras atau KPI bagi penyelesaian aduan pada kadar 85% bagi setiap tahun terlibat.

Pada 2015, Jawatankuasa Aduan EAIC yang bermesyuarat dua kali setiap bulan telah mencapai penyelesaian pada tahap 93 peratus aduan melebihi daripada peratus sasaran yang ditetapkan. Terkini, semua aduan yang diterima dalam tahun 2015 telah diselesaikan siasatan awal dan dirujukkan kepada mesyuarat suruhanjaya oleh Jawatankuasa Aduan bagi keputusan.

Mesyuarat Suruhanjaya yang juga diadakan dua kali pada setiap bulan telah membuat keputusan ke atas semua kertas pertimbangan yang dibawa oleh Bahagian Operasi. Kepantasan dalam membuat keputusan oleh ahli-ahli pesuruhjaya telah membantu pegawai menjalankan tugas dengan lebih cekap dan sempurna.

Saya percaya pencapaian kadar penyelesaian aduan dan siasatan juga akan mencapai jumlah yang sama bagi tahun ini.

Kadar penyelesaian kes-kes siasatan penuh EAIC telah meningkat dengan drastik daripada hanya dua atau tiga kes pada awal tahun penubuhannya kepada hampir 100 kes masing-masing bagi tahun 2014 dan 2016.

Adalah juga menjadi piagam Bahagian Operasi EAIC bagi memberitahu pengadu terhadap keputusan suruhanjaya ke atas aduan pengadu dalam masa tiga hari bekerja dari tarikh keputusan mesyuarat suruhanjaya.

Sumber : Sinar Harian Online